کاربرد نگرش‌های ارزشی زیست‌محیطی در واکاوی تضاد آب: مورد مطالعه شبکه آبیاری سد درودزن

جوامع انسانی با داشتن فعالیت‌های اجتماعی و ویژگی‌های فرهنگی مختلف، ارزش‌ها و نگرش‌های متفاوتی نسبت به محیط‌زیست دارند. دسترسی و بهره‌برداری از آب، به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی، منشاء تضادهای بسیاری بوده است. بخش کشاورزی از این قاعده مستثنی نیست. "تضاد آب کشاورزی" اصطلاحی برای توصیف درگیری‌ها و اختلاف‌ها بر سر دسترسی به منابع آب در بخش کشاورزی است. هدف این مقاله، بررسی دیدگاه کشاورزان و کارشناسان آب، پیرامون نگرش‌های ارزشی زیست‌محیطی و رابطه آنها با تضاد آب کشاورزی است. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله، توصیفی-همبستگی بود که با استفاده از فن پیمایش انجام شد. این مطالعه، در شبکه آبیاری سد درودزن در استان فارس انجام گردید. نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای طبقه‌بندی‌شده برای جمع‌آوری داده‌ها از 294 کشاورز مورد استفاده قرار گرفت. همچنین کلیه کارشناسان آب منطقه‌ (75 نفر) مخاطب این تحقیق بودند. ابزار پژوهش شامل دو نوع پرسشنامه‌ای بود که روایی آن‌ها توسط گروهی از متخصصان تأیید و پایایی آن‌ها با استفاده از یک مطالعه راهنما و آزمون آلفای کرونباخ، محاسبه شد. یافته‌ها نشان داد که افراد با نگرش ارزشی زیست‌محیطی خودخواهانه، سطح تضاد آب را بالاتر دانسته و همچنین اهمیت کمتری برای تخریب‌های زیست‌محیطی ناشی از تضاد آب قائلند. نتایج تحلیل مسیر در این تحقیق، وجود رابطه علّی میان ارزش‌های زیست‌محیطی، باورها و هنجارهای مرتبط با تضاد آب را با رفتار تضاد آب تأیید نمود. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که داشتن ارزش‌های طرفدار محیط‌زیست، برای کاهش تضاد آب و تخریب‌های زیست‌محیطی ناشی از آن به تنهایی کافی نبوده و لازم است گروگزاران آب در مدیریت منابع آب مشارکت داشته و از اتخاذ راهبرد انفعالی و اجتناب بپرهیزند.